Trafik kazaları, dünya genelinde can ve mal kayıplarına yol açabilen ciddi olaylar olarak karşımıza çıkar. Türkiye'de, bu tür kazaların sorumlulukların belirlenmesi ve tazminat sürecinin yürütülebilmesi için Karayolları Trafik Kanunu gibi önemli bir yasal çerçeve bulunmaktadır. Karayolları Trafik Kanunu, Türkiye'de karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak ve trafik düzenini oluşturmak amacıyla oluşturulan önemli bir yasadır. Bu kanunun amacı, trafik güvenliği ile ilgili tüm konuları düzenlemek ve karayollarında can ve mal güvenliğini korumaktır. Kanunun birinci maddesinde bu amaç açıkça ifade edilmektedir.

Trafik düzeninin sağlanması ve trafik güvenliği ile ilgili olarak alınacak önlemler, 2918 sayılı Kanun'un birinci maddesi çerçevesinde belirlenir. Aynı şekilde, kanunun ikinci maddesi de bu yasanın kapsamını belirler. Kanunun kapsamı, trafikle ilgili kuralları, şartları, hakları, yükümlülükleri ve bu kuralların uygulanmasını ve denetlenmesini düzenler. İlgili kuruluşların görevleri, yetkileri ve sorumlulukları da bu kapsam içerisindedir. Bu nedenle, Karayolları Trafik Kanunu, Türkiye'de trafikle ilgili tüm konuları kapsayan bir temel yasa olarak karşımıza çıkar.

Bu yazıda, özellikle Karayolları Trafik Kanunu'nun 85., 106. ve 110. maddeleri üzerinde durarak kamuya ait araçların dahil olduğu maddi hasarlı, yaralanmalı ve ölümlü trafik kazalarına ilişkin sorumlulukları ve hukuki süreci inceleyeceğiz.

Karayolları Trafik Kanunu Madde 85 - Motorlu Araç İşletenlerin Sorumluluğu

Karayolları Trafik Kanunu'nun 85. maddesi, motorlu araçların işletilmesi sırasında meydana gelen kaza sonucu doğan zararlardan sorumluluğu düzenler. Bu maddeye göre, bir motorlu aracın işletilmesi nedeniyle bir kişinin ölümü, yaralanması veya bir şeyin zarar görmesi durumunda, motorlu aracın işleteni ve bu aracın işletildiği teşebbüsün sahibi bu zararlardan müştereken ve müteselsilen sorumludur. Yani, her iki taraf da bu zararların tamamından eşit şekilde sorumludur. Bu düzenleme, trafik kazaları sonucu doğan zararların tazminatının etkili bir şekilde karşılanmasını amaçlar.

Karayolları Trafik Kanunu Madde 106 - Kamu Kuruluşlarının Sorumluluğu ve Sigorta Zorunluluğu

Karayolları Trafik Kanunu'nun 106. maddesi, kamu kuruluşlarına ait motorlu araçların sebep olduğu zararların sorumluluğunu ve bu kuruluşların bu sorumluluğu karşılamak için yükümlü olduğu sigorta zorunluluğunu düzenler. Bu maddeye göre, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve kamu kuruluşlarına ait motorlu araçların sebep olduğu zararlar için, bu Kanun'un işletenin hukuki sorumluluğuna ilişkin hükümleri uygulanır. Araç sahibi de işleten gibi sorumlu olduğundan kamuya ait araçların taşıdığı sorumluluklar da kamu tüzel kişiliğinin sorumluluğudur. Bu kuruluşlar, zararların tazminini sağlamak amacıyla 101. maddeye uygun şekilde mali sorumluluk sigortası yaptırmakla yükümlüdürler. Bu düzenleme, kamu kuruluşlarının trafik kazalarından kaynaklanan zararları karşılamalarını ve bu tür olaylarda etkili bir sigorta koruması sağlamalarını amaçlar.

Karayolları Trafik Kanunu Madde 110 - Sorumluluk Davalarında Yetki ve Görev

Karayolları Trafik Kanunu'nun 110. maddesi, trafik kazalarına ilişkin sorumluluk davalarında yetkili ve görevli mahkemeyi belirler. Bu maddeye göre, işleteni veya sahibi devlet veya diğer kamu kuruluşlarına ait araçların sebep olduğu zararlara ilişkin olanlar da dahil olmak üzere, bu kanundan doğan sorumluluk davaları adli yargıda görülür. Bu düzenleme, trafik kazalarına ilişkin sorumluluk davalarının adli yargıda yürütülmesini sağlar. Ayrıca, motorlu araç kazalarından kaynaklanan hukuki sorumluluk davalarının nerede açılabileceğine dair esneklik sağlar. Bu tür davalar, sigortacının merkezi veya şubesi veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi kaza meydana geldiği yer mahkemelerinde de açılabilir.

Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bir karar, bu düzenlemenin Anayasa'ya uygun olduğunu doğrulamıştır. Anayasa Mahkemesi, idari yargının görevine giren bir konunun, haklı neden ve kamu yararı bulunması durumunda adli yargıya bırakılabileceğini belirtmiştir. Bu nedenle, trafik kazalarına ilişkin sorumluluk davaları, yukarıda belirtilen kurallara uygun olarak adli yargıda görülmektedir.

Trafik kazalarına ilişkin sorumluluk davaları, kanunun ilgili maddelerine uygun olarak adli yargıda görülmelidir.

Konuya ilişkin yüksek yargı kararları için bkz:

1- Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas Numarası : 2019/591 Karar Numarası : 2019/749 Karar Tarihi : 25.11.2019

2- Uyuşmazlık Mahkemesi, Esas Numarası : 2014/834 Karar Numarası : 2015/79 Karar Tarihi : 02/03/2015

3- Anayasa Mahkemesi, Esas Numarası : 2013/68 Karar Numarası : 2013/165 Karar Tarihi : 26.12.2013 (Resmi Gazete 27.3.2014, Sayı: 28954, s.136-147.)