Karayollarında meydana gelecek olan trafik kazalarının sebep olduğu bedensel zararlar 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 49 gereğince trafik kazasının oluşumunda kusuru bulunan kişilerce ödenmek durumundadır. İşbu sorumluluk rizikosu Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (ZMMS / Trafik Sigortası) sözleşmesi ile kusurlu aracın sigorta ettirildiği sigorta şirketi tarafından üstlenilmektedir. Bu durum ise Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları madde A.3 ile düzenlenmiştir. Dolayısı ile trafik kazası sonucu aşağıda belirtilen hallerin meydana gelmesi halinde bu hallerin meydana geldiği kişi sigorta şirketlerine öncelikle başvuru yaparak daha sonra arabuluculuk ve dava yoluna başvurarak yaralanmasının tazmin edilmesini sağlayabilir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 49:

Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.

Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları Madde A.3:

Sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, üçüncü şahısların ölümüne ve yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı,2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalıya düşen hukuki sorumluluk çerçevesinde bu genel şartlarda içeriği belirlenmiş tazminatlara ilişkin talepleri, kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta teminat limitleri dahilinde karşılamakla yükümlüdür. Sigortanın kapsamı üçüncü şahısların, sigortalının Karayolları Trafik Kanunu çerçevesindeki sorumluluk riski kapsamında, sigortalıdan talep edebilecekleri tazminat talepleri ile sınırlıdır.

Yukarıdaki genel şartta da belirtildiği gibi sigorta şirketinin karşılayacağı tazmin meblağı yaralanmanın tamamı olmayıp her yıl Hazine Müsteşarlığı tarafından açıklanan teminat limitlerince sınırlıdır. (Teminat limiti 2023 yılı için 1.200.000-TL 2024 yılı için 1.800.000-TL’dir)

Yukarıda asgari sigorta teminatları tablosundan da görüleceği üzere sigorta şirketinin sorumlu olacağı teminat limitleri üçe ayrılır.

a)      Sağlık Gideri – 2024 için kişi başına 1.800.000-TL

b)     Sakatlanma ve Ölüm – 2024 için kişi başına 1.800.000-TL

c)      Maddi – 2024 için araç başına 200.000-TL

Yani teminat limitlerinde kişinin sağlık giderleri için 1.800.000-TL’lik bir limit haddi, kişinin sakatlanma ve ölümü için 1.800.000-TL’lik bir limit haddi belirlenmiştir. Ancak kişinin hangi giderinin sağlık gideri hangi giderinin ise sakatlanma ve ölüm tazminatı içerisinde olduğu bu tabloya göre açıklanmamıştır.

Bir kişide haksız bir fiil sonucunda meydana gelebilecek zararlar 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 54’ün düzenlemesiyle:

Türk Borçlar Kanunu Madde 54:

Bedensel zararlar özellikle şunlardır:

1-     Tedavi giderleri

2-     Kazanç Kaybı

3-     Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar

4-     Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar

Uygulamada da sigorta şirketlerinden mağdurların talep ettikleri gider / kayıplar genel olarak:

1-     Geçici İş Göremezlik Zararı

2-     Geçici Bakıcı Gideri

3-     Sürekli İş Göremezlik Zararı

4-     Bakıcı Gideri

5-     Tedavi Giderleridir.

Kişinin geçici ve sürekli iş göremezliği; tedavi ve her iki bakıcı giderinin toplamı tek bir teminat limiti haddinin altında kaldığında hangi gider / zararın hangi sınırdan karşılanacağına ilişkin bir sorun çıkmasa da kişinin sürekli iş göremezlik zararı çok fazla olduğunda dolayısı ile kişinin hayatı boyunca bir bakıcı gözetiminde yaşaması gerektiğinden yani bu iki kalemin toplamı (iş göremezlik zararları ve bakıcı gideri) bir teminat limitini aştığında bakıcı giderinin hangi teminat limitinden karşılanması gerektiği sorunu ortaya çıkmaktadır.

Başlıca sorun geçici bakıcı gideri ve sürekli bakıcı giderinin tedavi giderleri kaleminden mi sakatlanma ve ölüm kaleminden mi karşılanacağına ilişkindir.

Mahkemelerin yahut tahkim komisyonunun kararlarında her ne kadar bu duruma ilişkin görüş istikrar kazansa da sigorta şirketleri ve vekilleri özellikle başvuru aşamasındaki sulhen neticelendirme sürecinde bakıcı giderlerinin tedavi gideri kaleminden değil sakatlanma ve ölüm gideri kaleminden karşılanacağı teziyle hareket etmektedir. Böylelikle teorideki iki farklı limit, başvuru uygulamasında tek limite düşmektedir.

Bu noktada sigorta şirketleri ve vekilleri temel olarak ZMMS Genel Şartları A.5-c maddesindeki zarar görenin tedavisinin tamamlanmasından sonra tespit edilen sürekli maluliyetine bağlı sürekli (ömür boyu) bakıcı giderlerinden, sürekli sakatlık teminatı ve bu teminata ilişkin limit dahilinde sigortacının sorumlu olacağı düzenlemesine dayanmaktadır.

Ancak Anayasa Mahkemesi 17/07/2020 tarih 2019/40-2020/40 sayılı kararı ile;

Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. Maddesindeki ‘‘bu kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda’’ ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar vermiştir. Bu iptal kararı ile birlikte sigorta teminatına giren ve girmeyen zararların belirlenmesi ZMMS genel şartlarına göre yapılamaz. İlgili belirleme Karayolları Trafik Kanunu ve bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde de Borçlar Kanunu genel hükümlerine göre yapılmalıdır. Şeklinde bir karar vermiştir.

Yargıtay 4. Hukuk dairesini çeşitli kararları da sürekli bakıcı giderinin sakatlık teminatından değil tedavi gideri teminatından karşılanması yönünde istikrar kazanmıştır.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/4539 E. 2021/3190 K. 16.06.2021 tarihli kararında

Ve

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/6030 E. 2021/8056 K. 03.11.2021 tarihli kararında

 ‘‘Daimi iş gücü kaybı tazminatı ile yaşam boyu bakım giderleri farklı tazminat kalemleri olup, yaşam boyu bakıcı giderlerinin sakatlık teminatı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Dairenin kökleşen içtihatları da bu yöndedir.''

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/14845 E. 2021/2469 K. 07.06.2021 tarihli kararında

‘‘ Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı gereği, ZMMS Genel Şartları’nın A.5-c maddesine göre bakıcı giderlerinin sürekli sakatlık teminatı kapsamında kabul edilmesinin mümkün olmadığı; sürekli bakıcı gideri zararının, AYM iptal kararı da dikkate alınarak Dairemizin önceki yerleşik uygulamaları gereği, tedavi giderleri teminatında yer aldığı hususları hep birlikte ele alındığında, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan değerlendirmenin doğru olmadığı sonucuna varılmıştır.’’

Sigorta Şirketi ile Bu Durumun Aksi Yönde Anlaştım. Ne Yapabilirim?

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu Madde 111:

Bu Kanunla öngörülen hukukî sorumluluğu kaldıran veya daraltan anlaşmalar geçersizdir. Tazminat miktarlarına ilişkin olup da, yetersiz veya fahiş olduğu açıkça belli olan anlaşmalar veya uzlaşmalar yapıldıkları tarihten başlayarak iki yıl içinde iptal edilebilir.’’

Mutlu yıllar sağlık ve esenlikler.

Av. Ali Anıl Şener